Անցյալ շաբաթ Մոսկվայում կայացած գագաթնաժողովում Ռուսաստանի գերիշխան կառավարիչ Վլադիմիր Պուտինը և Չինաստանի նախագահ Սի Ցզինպինը միավորեցին ուժերը՝ հակազդելու ամերիկյան հզորությանը:
Սակայն վերլուծաբաններն ասում են, որ թեև երկու երկրները համերաշխություն դրսևորեցին Կրեմլի վեհության ֆոնին, գագաթնաժողովը բացահայտեց հարաբերություններում ուժի անհավասար դինամիկա և Ռուսաստանի գլոբալ դիրքի թուլացում:
Ջոնաթան Ուորդը, Atlas Organization-ի հիմնադիրը, որը ԱՄՆ-Չինաստան գլոբալ մրցակցության խորհրդատվական կազմակերպություն է, ասում է, որ անհավասարակշռությունը կարող է ի վերջո պառակտել միությունը:
Համաշխարհային առաջնորդները Պուտինի բանակը համարում են ուկրաինական անհիմն և դաժան տիրանալու համար պարիհա: Միևնույն ժամանակ, Արևմտյան Եվրոպայի հարուստ ժողովրդավարական երկրները խզել են կապերը ռուսական տնտեսության հետ:
Ներխուժումից ի վեր Չինաստանը որոշել է խորացնել իր տնտեսական կապերը Ռուսաստանի հետ, որոնք չափազանց կարևոր են ռուսական տնտեսությունը պահպանելու և Կրեմլին դիվանագիտական և քարոզչական աջակցություն ցուցաբերելու համար:
Անցյալ շաբաթվա գագաթնաժողովում Սին առաջարկեց Ուկրաինայի համար խաղաղության ծրագիր, որը, ըստ քննադատների, հիմնականում արտացոլում է Ռուսաստանի պահանջները:
Գագաթնաժողովում Չինաստանին տրվել է լիարժեք մուտք դեպի ռուսական տնտեսություն՝ Սին Պուտինին առաջարկած փրկօղակ ստանալու դիմաց, բայց դրա դիմաց ռուսական լրացուցիչ աջակցությունը քիչ շոշափելի է:
«Չին-ռուսական հարաբերությունները խիստ շեղված են հօգուտ Պեկինի», - ասել է Ուորդը: Նա նաև «Վճռական տասնամյակ» և «Չինաստանի հաղթանակի տեսլական» գրքերի հեղինակն է:
«Երկարաժամկետ հեռանկարում հարաբերություններում ուժերի անհավասարակշռությունը նրանց ձախողման հիմնական պատճառն է, և Չինաստանը նաև պատմական հավակնություններ ունի իր հյուսիսային «ռազմավարական գործընկերոջ» նկատմամբ։
Գագաթնաժողովի ընթացքում Սին հաստատել է իր գերակայությունը՝ հրավիրելով Կենտրոնական Ասիայի նախկին խորհրդային հանրապետությունների նիստը, որը Կրեմլը երկար ժամանակ համարում էր իր ազդեցության գոտու մաս, հաղորդում է AFP-ն։
Պուտինի պատասխանը, հավանաբար, զայրացրել է Պեկինին, որը հանգստյան օրերին հայտարարեց Բելառուսում միջուկային զենք տեղակայելու պլանների մասին՝ ուղղակիորեն հակասելով Չինաստանի հետ մի քանի օր առաջ հրապարակված համատեղ հայտարարությանը: Մոսկվայում ԱՄՆ նախկին դեսպան Մայքլ Մաքֆոլն այս քայլն անվանել է «նվաստացում» Սիի համար:
Eurasia Group-ի վերլուծաբան Ալի Վինն ասում է, որ Ուկրաինայի և նրա դաշնակիցների դեմ Ռուսաստանի կրկնվող միջուկային սպառնալիքները Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև լարվածության աղբյուր են: Նա ասաց, որ իրենք պարոն Քսիին դրել են «անհարմար դրության մեջ», քանի որ նա փորձել է միջնորդ լինել: հակամարտության մեջ.
Բայց չնայած այս լարվածությանը, Ռուսաստան-Չինաստան դաշինքը, ամենայն հավանականությամբ, կպահպանվի, քանի որ Պուտինն ու Սին խորապես դժգոհ են Ամերիկայի՝ որպես աշխարհի գլխավոր գերտերության կարգավիճակից:
«Թվում է, թե հավանական է, որ ընդհանուր դժգոհությունը ԱՄՆ ազդեցության նկատմամբ, որը եղել է հետսառը պատերազմից հետո նրանց գործընկերության ողնաշարը, արագորեն կաճի», - ասել է Ուինը Insider-ին:
«Որքան էլ որ Ռուսաստանը զայրացած է Չինաստանի հետ աճող ասիմետրիկությունից, նա գիտի, որ ներկայումս ԱՄՆ-ի հետ լարվածությունը թուլացնելու իրական ուղի չունի, նա պետք է Պեկինին պահի իր կողքին, որպեսզի ավելի վատ չլինի: Նրա հետագա ագրեսիայի դեմ մոբիլիզացվել են աշխարհի երկու կարևորագույն ուժերը»,- ասել է նա։
Իրավիճակը նման է Սառը պատերազմի սկզբի տասնամյակներին, երբ Ռուսաստանի և Չինաստանի կոմունիստական ռեժիմները ձգտում էին հավասարակշռել ժողովրդավարական Միացյալ Նահանգների և նրա դաշնակիցների ուժը:
«Քանի դեռ այս երկու նեոտոտալիտար պետությունները կենտրոնացած են Եվրոպայի և Ասիայի քարտեզը վերաշարադրելու վրա, նրանք կմնան միասին», - ասաց Ուորդը:
Բայց հիմնական տարբերությունն այժմ այն է, որ ուժային դինամիկան փոխվել է, և ի տարբերություն 1960-ականների, երբ ռուսական տնտեսությունն ավելի ուժեղ էր, Չինաստանն այժմ մոտ 10 անգամ մեծ է Ռուսաստանի տնտեսությունից և վեր է ցատկել այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տեխնոլոգիաները:
Երկարաժամկետ հեռանկարում, եթե Ռուսաստանի կայսերական հավակնությունները խափանվեն, և Չինաստանի` համաշխարհային տերություն դառնալու ծրագրերը հետ պահվեն Միացյալ Նահանգների և նրա դաշնակիցների կողմից, երկու երկրների միջև տարաձայնությունները կարող են քանդել դրանք, ասել է Ուորդը:
«Դրանցից ոչ մեկը երկարաժամկետ հեռանկարում լավ բան չի խոստանում, քանի դեռ Չինաստանը չի ամրապնդել իր վերահսկողությունը երկրի վրա», - ասաց Ուորդը:
Հրապարակման ժամանակը` Հուլիս-12-2023